Is de inzet van een vertaler of vertaalbureau binnenkort verleden tijd met de komst van chatbots als ChatGPT?

Het is de ‘talk of the town’, de nieuwe applicatie ChatGPT. Een geweldige technologie die de wereld zeker zal veranderen. Wat heeft dit voor impact op de vertaalwereld?

Vertalen via ChatGPT heeft twee grote voordelen vergeleken met Google Translate. Allereerst zijn de vertalingen natuurlijker. Google kijkt naar de directe vertaling van de woorden en zinnen, terwijl ChatGPT beter kan bepalen welk woord er na de vorige past. Daarnaast is het voordeel van ChatGPT dat je elke keer een iets ander resultaat krijgt. Hierdoor heb je meerdere opties om te gebruiken. Het model is getraind in veel verschillende talen en kan daarom worden gebruikt om teksten van de ene taal naar de andere te vertalen. Het is wel belangrijk om te weten dat de kwaliteit van de vertaling afhankelijk is van de hoeveelheid training van het model (die het model heeft gehad) in de specifieke taalcombinatie die je wilt vertalen.

Hoe werkt ChatGPT?

ChatGPT is getraind door taalmodellen van OpenAI en gevoed en getraind door alle content op het internet. Het is in staat om met behulp van logische algoritmes te voorspellen welk woord of welke woordenreeks het beste kan volgen op basis van de (reeks) eerder gebruikte woorden. ChatGPT is volledig getraind met linguïstische informatie over taal en grammatica en met eindeloos veel informatie over verschillende schrijfstijlen. Hierdoor kan het teksten produceren in elke gewenste stijl. Denk bijvoorbeeld aan recepten in de stijl van Shakespeare of proces-verbalen in de stijl van Annie M.G. Schmidt. En eerlijk is eerlijk, op het vermogen van ChatGPT om snel een schrijfstijl te analyseren, zou menig beginnend linguïst jaloers kunnen zijn.

Betekent dit dat de menselijke vertaler niet meer nodig is?

Nee, dat betekent het zeker niet. Want ook al is een geautomatiseerde vertaling sterk verbeterd, als je echt een goede vertaling wilt, heb je de hulp van een taalexpert nodig. Inhoudelijk slaat ChatGPT de plank nog wel eens mis; de ene keer ontbreekt de nuance en soms kraamt ChatGPT complete onzin uit. Het verlies van betekenis valt vooral op wanneer je iets terugvertaalt in de brontaal.

Ongepast taalgebruik

Een andere grote uitdaging is dat ChatGPT nog wel eens ongenuanceerde, seksistische of racistische teksten kan produceren. Dit komt omdat ChatGPT zijn taalkundige kennis heeft verkregen door het bij elkaar schrapen van honderden miljarden woorden van het internet, een enorme opslag voor menselijk taalgebruik. Dit ligt ten grondslag aan de indrukwekkende taalkundige mogelijkheden van de app, maar is ook een groot risico. Het internet staat namelijk vol vuiligheid en vooroordelen. In de nieuwste versie is dat met behulp van AI-aangedreven uitsluitingsmechanismes wel verbeterd, maar er is eigenlijk geen eenvoudige methode om ChatGPT helemaal te censureren. Een goede reden om toch de menselijke vertaler te laten beoordelen of de geproduceerde vertaling nog wel zuivere koffie is.

Persoonlijke informatie

Ook is het belangrijk om te weten dat Google misschien een minder goede vertaling oplevert, maar wel beter overweg kan met persoonlijke informatie. Wij raden gebruik van Google af vanwege de privacyvoorwaarden, maar deze zijn beter dan bij ChatGPT. Dus wanneer je gevoelige informatie hebt, gebruik dan nooit ChatGPT voor een vertaling.

Sterft het beroep vertaler uit?

In 1903 wisten de Amerikaanse gebroeders Wright als eerste een gecontroleerde vlucht te maken. De mens wilde hiervoor al eeuwenlang vliegen en is daar uiteindelijk in geslaagd. Iets wat onmogelijk leek was bereikt. Het duurde nog wel vele jaren voordat het op grote schaal voor iedereen beschikbaar was. De mens wil ook al eeuwenlang eenvoudig en zonder het obstakel van een andere taal met elkaar communiceren. Dit is niet langer onmogelijk, maar het zal nog even duren voor alle kinderziektes eruit zijn. En wat gebeurt er dan met het beroep vertaler? Dat is eigenlijk nog te vroeg om te beoordelen. Er zijn te veel afhankelijkheden en ethische issues om te beoordelen op welke schaal dit soort technologieën zullen worden toegepast en wat het effect zal zijn op diverse beroepsgroepen. Het kan heel goed zijn dat de vertaler de piloot is die nodig blijft om te zorgen dat uw teksten grote hoogte bereiken. Maar dat het beroep drastisch aan het veranderen is, is zeker.